ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.วรวิทย์ จันทร์สุวรรณ
ปรับปรุงล่าสุด: 1 มีนาคม 2564
ฉลากสารเคมี (Chemical Labeling) ข้อมูลสารเคมีบนฉลากที่ปิดบนภาชนะบรรจุสารเคมี เป็นข้อมูลที่สำคัญที่บ่งบอกถึงประเภท ชนิด และข้อมูลต่าง ๆ ของสารเคมีนั้น ๆ และยังจำเป็นต่อการใช้งาน การเก็บรักษา การขนส่ง ตลอดจนการแก้ไขปัญหาเมื่อเกิดอุบัติเหตุเกี่ยวกับสารเคมี ฉลากสารเคมีเป็นส่วนสำคัญในการบ่งบอกถึงคุณภาพสารเคมี (เกรดสารเคมี) โดยทั่วไปฉลากต้องระบุข้อมูลดังนี้
- ข้อมูลผลิตภัณฑ์ ประกอบด้วย ชื่อสารเคมี (ชื่อตามระบบ IUPAC และ/หรือ ชื่อสามัญ ซึ่งอาจปรากฎหลายภาษา) สูตรเคมีหรือสูตรโมเลกุล น้ำหนักโมเลกุล ปริมาณสารปนเปื้อน เป็นต้น
- สัญลักษณ์เตือน หรือ สัญลักษณ์แสดงอันตราย (hazard pictogram)
- วิธีการเก็บรักษา
- วิธีการปฐมพยาบาลเบื้องต้น เมื่อเกิดอุบัติเหตุ
- ข้อมูลผู้ผลิต
ผู้ใช้สารเคมีควรจะอ่านฉลากสารที่จะใช้ให้ดีเสียก่อนเพื่อป้องกันความผิดพลาดและอันตรายที่อาจเกิดขึ้นได้ โดยทั่วไปแล้วฉลากสารเคมี ฉลากสารเคมี (Chemical Labeling) จะระบุถึงสิ่งต่อไปนี้
- ชื่อสารเคมี (chemical name)
- สูตรโมเลกุลหรือสูตรโครงสร้าง (formula weight, formula structure)
- มวลโมเลกุล, น้ำหนักโมเลกุล (molecular weight- Mr, MT, M.W., F.W.)
- เกรด (grade- AR, lab, technical)
- บริษัทผู้ผลิต (company suppliers)
- ความบริสุทธิ์ (% assay)
- สิ่งเจือปน (impurities)
- เลขประจำสารเคมี (catalog number)
- รหัสแสดงอันตราย (risk phrases) และรหัสความปลอดภัย (safety phrases)
- ปริมาณสุทธิ
- สัญลักษณ์แสดงอันตรายและคำเตือน (hazard pictogram)
- รายการอื่นๆ
ฉลากสารเคมีนับว่าเป็นสิ่งที่สำคัญอย่างยิ่ง เนื่องจากสารเคมีที่ใช้แล้วหรือเก็บไว้นานๆ ฉลากที่ติดข้างขวดอาจที่การหลุดออก หรือเปื่อยยุ่ย เลอะเลือนไม่ชัดเจน จึงจำเป็นต้องมีการตรวจเป็นระยะๆ เพราะหากไม่ทราบว่าเป็นสารใดแล้วจะต้องทำการพิสูจน์หรืออาจจะต้องทิ้งสารนั้นเลย ดังนั้นควรระลึกเสมอว่าก่อนจะใช้สารเคมีใด ผู้ใช้ต้องมีความรู้และถึงข้อความตลอดจนคำเตือนหรือสัญลักษณ์ที่ระบุบนฉลากข้างขวดเสียก่อน ผู้ใช้ควรมีข้อปฏิบัติดังนี้
- เมื่อมีการถ่ายเทสารออกจากขวดเดิมจะต้องเขียนชื่อสารเคมี บริษัทผู้ผลิต เกรด อย่างชัดเจนติดบนสารขวดใหม่เพื่อป้องกันการใช้สารเคมีผิดพลาด
- ควรมีฐานข้อมูลความปลอดภัยของสารเคมีที่จะใช้นั้น เพื่อเป็นประโยชน์ในการจัดเก็บหรือปฐมพยาบาลเบื้องต้นเมื่ออุบัติเหตุ
- สารเคมีที่นำกลับมาใช้อีกจะต้องเขียนฉลากให้ชัดเจน
ฉลากแอซิโตไนไทรล์ (Acetonitrile) | ฉลากแอซิโตน (Acetone) |
ตัวอย่างฉลากกรดไนทริก (Nitric acid)
เมื่อมีการเตรียมสารละลายใหม่หรือเทสารละลายออกจากขวดแล้วใช้ไม่หมด ผู้ใช้จะต้องจัดเก็บสารเคมีบรรจุในชวด โดยติดสติ๊กเกอร์และจัดเก็บสารเคมีตามประเภทความเป็นอันตราย
สีแดง | สารไวไฟ |
สีเหลือง | สารไวต่อปฏิกิริยาและสารออกซิไดซ์ |
สีน้ำเงิน | สารอันตรายต่อสุขภาพ (สารพิษ) |
สีขาว | สารกัดกร่อน |
สีเทา | ไม่มีสารอันตรายต่อสุขภาพมาก |
เอกสารอ้างอิง
[Main Menu] : << Back Next >>